Sustainable and Responsible Finance

Apel wykładowców i naukowców:

Odnowienie badań i nauczania w dziedzinie finansów, ekonomii i zarządzania
dla lepszego służenia dobru wspólnemu

(Genewa-Fryburg-Zurych kwiecień 2011)

1. Autorzy tego apelu są mocno zaniepokojeni faktem, że po ponad trzech latach od wybuchu kryzysu finansowego i makroekonomicznego, który obnażył pułapki, ograniczenia, niebezpieczeństwa i odpowiedzialność dominującego nurtu myślenia w dziedzinie ekonomii, te podejścia mają nadal quasi-monopolistyczną pozycję w świecie akademickim. Taka sytuacja wskazuje na instytucjonalną siłę bezwwzględnych piewców tego sposobu myślenia, co tłumaczy ich ciągły wpływ na naukę i edukację akademicką. Taka dominacja, propagowana przez tzw. Wiodące ośrodki akademickie, datuje się od co najmniej ćwierćwiecza i jest zjawiskiem globalnym. Niemniej jednak sposób, w jaki ten paradygmat się utrzymuje mimo aktualnego kryzysu, podkreśla jego dogmatyczny charakter. Wykładowcy i naukowcy, sygnatariusze tego apelu, twierdzą, że sytuacja ta ogranicza płodność nauk ekonomicznych, finansów i zarządzania, odwracając je od zagadnień istotnych dla społeczeństwa.

2. Ten apel ma charakter publiczny i międzynarodowy i jako taki wypisuje sie w szersze ramy podobnych mu charakterem inicjatyw. W obecnych warunkach, nie wydaje się możliwe, by świat akademicki był jeszcze w stanie wyszkolić otwarte, innowacyjne i odpowiedzialne umysły, które są niezbędne dla sprostania bieżącym i przyszłym wyzwaniom. Ta sytuacja nie dotyczy wyłącznie Szwajcarii czy Europy. Nauka w dziedzinie ekonomii, finansów i zarządzania powinna przyczyniać sie do wspólnego dobra, a nie produkować analizy rzekomych korzyści, jakie system ekonomiczny może odnosić z finansjalizacji działalności gospodarczej i społecznej, napędzanych rzekomymi korzyściami z innowacji finansowych i spekulacji.

3. Profesorowie, wykładowcy i badacze są osobami zaufania publicznego z zadaniem służenia swoimi badaniami społeczeństwu w celu lepszego zrozumienia mechanizmów rządzących rzeczywistością i przekazywania wiedzy. Tylko w tym aspekcie wolność akademicka ma prawdziwy sens. Taka wolność jest więc odpowiedzialnością, a nie przyzwoleniem. Dzisiejszymi priorytetami w naukach o finansach, ekonomii i zarządzaniu powinna być weryfikacja ich fundamentalnych założeń i sposobów działania w świetle wydarzeń, które doprowadziły do kryzysu finansowego. Tylko na podstawie takich badań będzie możliwe wypracowanie polityk i środków zaradczych pozwalających na odnalezienie sposobu na zrównoważone funkcjonowanie gospodarki.

4. Nadrzędnym wymogiem jest odejście od dyskusji pomiędzy specjalistami reprezentującymi jeden i ten sam rodzaj myślenia. Takie dyskusje z zasady nie są w stanie krytycznie ocenić swoich własnych przesłanek. Obecna sytuacja wymaga otwarcia nauk ekonomicznych, finansów i zarządzania na fundamentalne pytania i badania, niezbędne, aby – poprzez nabranie koniecznego dystansu – nauki te się odnowiły. Niemniej jednak wysiłki takie spotykają się z silnym  oporem wewnątrz świata akademickiego i muszą więc być wsparte z zewnątrz. Afirmacja pluralizmu podejść w naukach ekonomicznych, finansów i zarządzania wymaga debaty o epistemologicznych, etycznych i antropologicznych założeniach tych nauk.

5. Jako powiernicy zaufania obywateli i jako twórcy myśli, które wpływają na postawy, zachowania i polityki, chcielibyśmy zwrócić uwagę opinii publicznej i polityków na brak warunków dla odpowiedzialnego wypełniania misji przez nasze środowisko. Ten apel jest skierowany z jednej strony do studentów i naukowców na progu ich kariery, kolegów i uczestników życia gospodarczego, a z drugiej strony do tych, którzy odgrywają ważne role w zarządzaniu edukacją
akademicką, takich jak rektorzy i dziekani wyższych uczelni i zarządzający funduszami na badania naukowe. Wszyscy oni mają określoną rolę w zapewnianiu warunków dla fundamentalnej odnowy naszych dyscyplin naukowych i ich powrotu do pluralizmu intelektualnego.

6. Wykładowcy akademiccy, sygnatariusze tego apelu, pragną zasugerować kilka kierunków działania, które umożliwią promowanie takiego pluralizmu – jedynej obrony przed ryzykiem ślepego dogmatyzmu oraz degeneracji polityk i zachowań, które z niego wynikają. Te działania obejmują:

• Podjęcie krytycznego przeglądu dydaktyki i nauki w dziedzinach ekonomicznych, finansach i zarządzaniu w celu podniesienia u każdego badacza świadomości wagi jakie mają dla społeczenstwa badania, które prowadzi dzięki środkom publicznym. Wolność akademicka nie może być usprawiedliwieniem dla wykładowców i naukowców do ignorowania ich szerokiej odpowiedzialności przed społeczeństwem.
• Aktywne promowanie interdyscyplinarności na poziomie instytucjonalnym poprzez zachętę do lepszej komunikacji, otwarcie odpowiedniej przestrzeni instytucjonalnej i sprzyjanie kontaktom akademickim pomiędzy różnymi dyscyplinami.

7. Warunki, które muszą być spełnione dla wprowadzenia intelektualnego pluralizmu na wszystkich poziomach akademickiej hierarchii są następujące:

• Konieczne jest zwrócenie uwagi w procesie rekrutacji nowych kadr akademickich na stopień ich zainteresowania problemami społeczno-ekonomicznymi, jak również orientacją na sprawiedliwość, stabilność i równowagę systemu ekonomicznego i finansowego.
• Kryteria oceny działalności naukowej powinny zostać uzupełnione o trafność wyboru tematów, wymiar interdyscyplinarny publikacji a nie być oparte tylko o ilość publikacji w małej ilości wysoko notowanych, ale monolitycznych czasopism naukowych.

8. Poddanie panującego dominujacego myślenia uzasadnionej krytyce jest naukowym obowiązkiem. Umożliwia to postęp w tworzeniu pluralizmu w dziedzinie myśli ekonomicznej, finansów i zarządzania tak, aby pluralizm taki pozwolił tym dyscyplinom na wzbogacenie publicznej debaty i wyjaśnianie charakteru wyborów publicznych.

9. Autorami tego Apelu są (5 kwiecień 2011) :

Powyższy tekst razem z podpisami autorów jest dostępny w wielu wersjach językowych na stronie l’Observatoire de la Finance (http://www.obsfin.ch/) oraz na blogu http://www.responsiblefinance.ch/. Podpisanie oraz komentowanie tego tekstu jest możliwe na blogu http://www.responsiblefinance.ch/